Trùm Thịnh tên thật
Nguyễn Văn Thịnh (
1883 -
1973) là nghệ sĩ
chèo Việt Nam. Ông là một trong những nghệ sĩ chèo tiêu biểu, có nhiều đóng góp trong việc phục hồi nghệ thuật chèo và xây dựng sân khấu chèo hiện đại.Ông sinh năm
1883, quê ở
Kim Động,
Hưng Yên (theo Lý Khắc Cung thì là ở
Ninh Giang,
Hải Dương). Ông sinh ra trong một gia đình có nghề chèo, do đó mới 5 tuổi ông đã bắt đầu tham gia biểu diễn. Ông sớm phải bỏ quê, đi hát rạp Sán Nhiên Đài (sau là rạp Kim Lan) ở ngõ Sầm Công. Nhiều bài hát của ông được thu vào đĩa hát của hãng Pathé và Asia. Năm 16 tuổi, ông đoạt giải nhất trong cuộc thi hát chèo ở
Làng Bưởi. Bởi tài năng của mình, ông sớm trở thành trùm một phường chèo thuộc chiếng chèo Đông, hoạt động tại Hải Dương. Ông có thể diễn được nhiều loại vai, từ kép chính như
Từ Thức,
Tất Chánh,
Lưu Bình,
Thúc Sinh.... kép lệch như
Tuần Ty,
Sở Khanh..., lão như
Huyện Tể, ông Mãng, đồ Điếc,
hề như thầy đồ, hương Câm... Ngoài giọng hát, ông còn là một tay trống chèo và kéo nhị tài ba.Những năm
1920, ông về Hà Nội tham gia trào lưu
chèo văn minh,
chèo cải lương. Sau đó ông cùng các con lập gánh hát riêng, có sự tham gia của Đào Lan (Trịnh Thị Lan, tức
Cả Tam). Sau
Cách mạng tháng 8, ông cùng con gái là
Minh Lý trở lại Ninh Giang, tham gia sinh hoạt văn hóa kháng chiến nơi đây. Năm
1950, ông về Hà Nội, hát ở rạp Lạc Việt cho gánh của bà
Hoa Tâm. Năm
1956, ông được mời về Đoàn chèo Trung ương. Ông là một trong các nghệ nhân tham gia Ban nghiên cứu chèo cùng
Cả Tam,
Năm Ngũ,
Minh Lý,
Dịu Hương,
Lý Mầm. Ở đây, ông đã ghi lại nhiều điệu, tích chèo cổ như tích Vu quy... đã trở thành những trích đoạn mấu mực mà nhiều nghệ sĩ học tập.Ông đã được nhà nước trao tặng
Huân chương Lao động (
1963) và truy tặng danh hiệu
Nghệ sĩ nhân dân đợt đầu (
1984). Tên ông đã được ghi lại Bách khoa từ điển sân khấu
Liên Xô xuất bản năm
1959 trong mục
sân khấu Việt Nam. Con gái ông, Nghệ sĩ Nhân dân
Nguyễn Thị Minh Lý cũng là nghệ sĩ chèo nổi tiếng. Ông là ông nội của diễn viên điện ảnh
Văn Báu.